Con mucho gusto

¡Hola a todos! Hoi allemaal!

Vandaag gaan we door met online Spaans leren. We werken deze keer aan woordenschat en  luisterwaardigheid. We zullen ook eens kijken naar het Spaans dat in Mexico wordt gesproken. Hiervoor heb ik een fragment uit de speelfilm “El portero” (De portier)  met Mario Moreno (“Cantinflas”)

Cantinflas

Mario Moreno Reyes ( 1911 -1993) “Cantinflas” was een Mexicaanse komiek, toneelspeler, acteur, zanger en producent. De met grote respect en bewondering herinnerd komiek, werd ook  “de Latijns-Amerikaanse Charlie Chaplin”genoemd.

“Cantinflas” speelde in meer dan 55 Mexicaanse en Amerikaanse films. Internationaal werd hij het bekendst met zijn rol als Passepartout (Picaporte, in het Spaans) in een verfilming van Jules Vernes Reis om de wereld in 80 dagen. Cantinflas werd vooral bekend van zijn vertolkingen van de pelado*, de typische arme inwoner van Mexico-Stad. Zijn stijl wordt vaak vergeleken met die van Charlie Chaplin, door wie Cantinflas eens “de grappigste man ter wereld” is genoemd.

*(estar) pelado = geen cent te makken hebben. Pelado = kaal, ontbloot, maar ook blut 🙂 Tegenwoordig gebruiken ze dit woord in Mexico ook in de betekenis van “jongeman” en zelfs “vriendje”. Voorbeeld:

– ¿Quién es ese?  = Wie is dat?

– Es el pelado de mi hermana.  – Dat is het vriendje van mijn zus.

Het Spaans uit Mexico

Mexicanen herken je meteen vanwege hun intonatie en de woorden die ze gebruiken. Ze zeggen vaak “pues” (zo, nou)  aan het begin van een zin (vaak klinkt dat “pos”) en ook “no más” (niet meer, alleen, slechts…) wat vaak ook als één woord (nomás) wordt geschreven.

Het Spaans uit Mexico heeft veel invloeden van de náhuatl (de taal van de Azteken) Uit deze oude taal komen veel woorden eindigend in -ate, zoals tomate (tomaat) aguacate (avocado) chocolate, enz. Terwijl deze woorden tot het standard Spaans horen, zijn anderen weer mexicanismen, zoals cuate (zie lijst hieronder voor betekenis)

Klein woordenboek van mexicanismen (woorden die alleen in Mexico voorkomen)

Voor wie binnenkort naar Mexico reist, of simpelweg geinteresseerd is, laat ik hier een lijstje achter. Het kan je helpen om Mexicanen beter te verstaan 🙂

Basisconversatie:
¿Qué onda? = Hoe is het?
Cuate / Carnal = Vriend / Broeder
Sale = OK
¡Órale! = Wauw!
Güey / wey = Gozer / kerel
Jefe / Jefa = Vader / Moeder
Lana = Geld
Chamba = Werk
¡Aguas! = Kijk uit!

Mening geven:
Buena onda = Leuk / tof / aangenaam
Está padre = Het is erg tof
Chido = Tof
Me late = Ik ben het ermee eens
¡A huevo! = Zeker weten! / Fantastisch!
¡Chale! = Dat meen je niet!
¡No manches! = Schei toch uit!
Naco = Asociaal / vulgair
¡Qué poca madre! = Wat erg!

Uitleg voor de woorden, woordenspelen en uitdrukkingen in dit filmpje:

Het was erg moeilijk om dit filmfragmentje te vertalen. Dit komt door de vele woordenspelen. Cantinflas  was hier een meester in; hij was ontzettend goed in in het spelen zowel met de klank van woorden als met de betekenis ervan. Hieronder wat uitleg, en op het filmpje zelf heb ik ook een aantal verklaringen in de Nederlandse ondertiteling verwerkt.

Andar de pinta  (Mex.) = spijbelen

Timbiriche (Mex.) = kamertje verhuren, een populaire speel onder scholieren. Tripas de gato is ook zo’n spelletje.

Ilustrar = ilustreren, verlichten (ook met kennis) “deslustrar” betekent daarenten iets minder glanzend maken.

Conjugar = vervoegen, De eerste persoon is conjugo, wat klinkt als con jugo (met sap)

Clachar (Mex.) = mirar. Uit het náhuatl “tlachía”= kijken.

¿Qué hubo? = Alles kits? (lett. wat was er?) Hier klinkt het als “¿qui hubo?”)

Chato (Mex.) = iemand die klein van stuk is. Hier gebruikt als vriendelijk aanspreekvoorm. te vergelijken met “cuate”.

Irle a alguien con el chisme = verklikken, naar iemand toe gaan om over iemand anders te roddelen.

Palabra grave = zo heet een woord in het Spaans met klemtoon op het laatste lettergreep. Het word grave betekent ook laag (in toonhoogte) en ook ernstig. Enfermo grave = iemand die ernstig ziek is.

Salirse del tema = van het eigenlijke onderwerp afdwalen.letterlijk: “uit het onderwerp gaan” (salir = uitgaan)

anatomía = anatomie (ontleedkunde) maar ook “lichaamsbouw”

“escarlinata” = Woord bestaat niet eens… hier wordt ‘escarlatina’ (roodvonk) bedoeld, maar dit woord lijkt op ‘escalinata’ = grote, mooie trap met bordes (tussenstuk)

Son ángulos (dat zijn hoeken) = dit klinkt als “sonámbulos” = mensen die slaapwandelen.

Traerse algo = iets in zijn schild voeren.

Más vale claro que averiguado = dit was een typische uitdrukking van “Cantinflas”. Het vertaalt ongeveer als “duidelijke taal praten”.

Destantear (Mex.) = iemand in de war brengen.

¡échela! = brand maar los!

Yo suelo / yo solo = de juiste vervoeging van het ww. ‘soler’ is (yo) suelo, (tú) sueles, enz omdat dit ww tweeklankvorming heeft (o => ue voor de vervoegingen van de 1e en 2e per. enkl. en 3e enkl en mv.) Yo solo = ik alleen.

(Modo) indicativo = aantonende wijs. Indigestivo = dit klinkt als de tegenstelling van “digestivo” = digestief of “met betrekking tot de spijsvertering”.

Hacer mal de ojo (a alguien) = het boze oog (aan iemand) toedragen.

Andere nuttige informatie:

Het houten stuk speelgoed  waarmee “Cantinflas” speelt als hij binnenkomt is een “bolero”. In het Nederlands heet het een bilboquet. Het van oorsprong Franse speelgoed is populair in Latijns-Amerika.